Cơm lam là món đặc sản của các tỉnh miền núi Tây Bắc. Ngày nay cơm lam càng trở nên quen thuộc với không chỉ du khách thập phương, mà còn gây ấn tượng mạnh đối với du khách nước ngoài khi ghé thăm nơi đây. Nó không chỉ là một món ăn, mà còn bao hàm cả một nét đẹp văn hóa truyền thống. Không giống như cơm bình thường, cơm được nấu trong nồi kim loại hoặc nồi đất. Cơm lam mang đến sự đặc biệt và độc đáo khi được nấu trong những ống tre dài, nhỏ và thẳng như ống sáo trúc.
Hương vị độc đáo và khó tả khi thưởng thức cơm lam
Cơm lam mang đến cho người ta hương vị mới mẻ cùng mùi vị độc đáo khó tả. Sự độc đáo đó có lẽ nhờ gạo được trộn với muối và gừng, lại quyện thêm mùi vị của ống nứa thơm mát. Bên cạnh đó còn là hương thơm quen thuộc của gạo nếp cái hoa vàng đã được chọn lọc, ngâm kĩ.
Theo tín ngưỡng của người dân vùng cao, của các dân tộc, đặc biệt là ở Tây Bắc cơm lam có ý nghĩa gắn liền với cuộc đời của con người. Nó được dùng trong các dịp tế lễ, thờ cúng linh thiêng. Bên cạnh đó, cơm lam còn là cách để trừ tà độc, phụ nữ ăn sau khi sinh con để cầu mong cho con mình được che chở, hạnh phúc. Với những ý nghĩa truyền thống và linh thiêng đó, cơm lam vẫn thường xuyên xuất hiện trong những bữa ăn thường nhật, vẫn được gìn giữ và trân trọng trong các gia đình miền núi, vùng cao.
Nếu như mỗi vùng miền có những văn hóa, những nét đặc trưng, những món ăn khác nhau như bánh chưng, giò chả, chè búp,.. thì cơm lam ngay lập tức gợi trong mỗi người về vùng núi cao nơi có ruộng bậc thang, nhà sàn,… góp phần tạo nên nền văn hóa ẩm thực phong phú, độc đáo của đất nước Việt Nam.
Hướng dẫn cách làm cơm lam
Nguyên liệu làm cơm lam bao gồm gạo nếp cái hoa vàng với những hạt mẩy, to, tròn. Cùng với đó là lá chuối hoặc lá dong và ống tre nứa loại to vừa phải, dài tầm 30cm. Bên cạnh đó, để nguyên liệu thêm phong phú và món ăn thêm đẹp mắt; có thể chuẩn bị thêm dừa nạo, nước cốt dừa và vừng. Ở một số ít vùng, người ta còn có thể nghiền nhỏ sắn, khoai, ngô để cho vào ống nứa thay cho gạo.
Bước sơ chế nguyên liệu cũng khá đơn giản. Với gạo nếp, bạn cần ngâm trước khi nấu từ 6-8 tiếng. Việc ngâm này giúp gạo mềm hơn, đồng thời cũng dẻo và thơm hơn, mang đến hương vị ngọt ngào khó quên. Cùng với đó, lá chuối, ống nứa và các loại nguyên liệu cần được làm sạch giúp đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Lá chuối được cuộn nhỏ thành một cái nút để bít kín một đầu ống nứa. Tiếp theo, cơm được trộn cùng dừa, vừng và nhồi tới ¾ ống nứa và bít kín đầu còn lại. Xong xuôi những ống cơm lam này có thể được làm chín bằng cách hấp cách thủy hoặc nướng trực tiếp trên lửa.
Lấy xuống khỏi bếp, ống cơm lam được làm mất lớp tre đen bên ngoài chỉ để lại lớp mỏng màu trắng ngà giữ lấy hạt gạo dẻo dậy mùi hương của núi rừng. Cắt thành những khúc nhỏ vừa ăn, rồi ăn cùng với muối vừng là ngon nhất. Mang đến cho mọi người những hương vị lạ lẫm, khó quên.
Một số vấn đề cần chú ý
Cách làm cơm làm chuẩn hay không đó chỉ là một phần. Muốn có cơm Lam ngon thì bạn cần phải:
Chọn được loại nếp ngon. Hạt nếp dẻo, tròn mẩy, trắng sữa tươi, có mùi thơm, ngọt.
Chọn được ống tre/nứa đúng loại: tươi xanh, đường kính nhỏ vừa bằng khúc mía, dài khoảng 30 phân. Ống không được quá non cũng không quá già; và đặc biệt phải là những ống tươi để giữ mùi vị của tre khi cơm chín. Khi đổ gạo vào các ống không được dồn quá chặt. Sau cùng, dùng các loại lá rừng chủ yếu là lá chuối bịt kín đầu hở của ống. Điều này nó sẽ tạo hương vị đặc trưng của cơm lam.
Để món cơm Lam thêm nhiều màu sắc khác nhau, lạ miệng bạn cũng có thể trộn thêm khoai hay sắn. Lúc này, món ăn của bạn sẽ có vị bùi và thơm.
Ngày nay không chỉ miền núi phía Tây Bắc mà cơm lam đã đi dọc các miền Tổ quốc; qua những địa chỉ nhà hàng, quán ăn. Tạo điều kiện thuận tiện nhất cho những người yêu thích văn hóa Tây Bắc thưởng thức chúng thường xuyên hơn. Và đó cũng là những thông tin mà chúng tôi chia sẻ đến bạn. Hãy theo dõi chúng tôi để đọc thêm những tin tức khác về Ẩm thực 3 miền bạn nhé.
